- امامزاده سيد محمد
- امامزاده سيد نجم الدين
- ايوان گزيها
- خانه تاريخي سرتيپ سدهي
- خانه تاريخي مجير
- مسجد جامع خوزان
- مسجد جامع فروشان
- بام سبز
- باغات و جاده زيباي آسياب ميانكوه
- گورستان قديمي ورنوسفادران با سنگ قبرهاي قديمي قدمت ۸۰۰ ساله
- برج كبوترخانه دستگرد
- برج كبوترخانه جوي آباد
خميني شهر در شمال غربي شهر اصفهان با ۱۷۵ وسعت جغرافيايي ۲۳۰۰۰۰ كوچكترين شهرستان استان است اين شهرستان از شمال به كوه سيد محمد ، از جنوب به رودخانه زاينده رود و فلاورجان به شهر برخوار و ميمه و از غرب به شهرستان نجف آباد محدود مي شود فاصله اندك ۱۵ كيلومتري خميني شهر تا شهر اصفهان آنرا در موقعيت ويژه اي در همسايگي مركز استان قرارداده است و اين دو شهر آنگونه به همديگر نزديكند كه مسافران اين مسير احساس رفتن از يك شهر به شهر ديگر را نمي كنند بدينسان هر چند خميني شهر از نظر تقسيمات كشوري شهرستاني است مستقل اما در عرف عادي و واقعيت بيروني اين دو شهر در كنار هم كلان شهري بزرگ را تشكيل مي دهند . اين دو شهر را نه جاده هاي بين شهري بلكه خيابانهاي درون شهري و بزرگ راههاي عريض به هم پيوند مي زند .
بناهاي تاريخي
خميني شهر با ميراث هايي بازمانده ار پنج هزار سال تاريخ ، يکي از مهم ترين و جالب ترين مناطق براي جهانگردان بوده و با جاذبه هاي بي شمار فرهنگي خود چون يادگارهاي گرانبهاي باستاني و تاريخي ، با معماري ويژه و سنتي مراکز ديني و اماکن مذهبي و فرهنگ سنتي و قبور باستاني مي تواند دنياي تازه اي را به روي جهانگردان و زبان شناسان و باستان شناسان تشنه فرهنگ و تمدن بگشايد . معماري سنتي خميني شهر روندي پيوسته ، ملايم و استوار را تا دوره قاجار پيمودو دگرگوني هاي لازم در هر مرحله يا دوره متناسب با نيازها و خواسته ها در ان پديدار شد تا به بهترين نحو ممکن و متناسب با شريط و امکانات در هر دوره ، پاسخگوي نيازهاي کارکردي ، فضايي و بصري ممکن باشد.
بناهاي خميني شهر در را در چهار گروه کلي از اين قرار مي توانتقسيم نمود :
۱-ابنيه مذهبي : مساجد و مناره ها ، بقاع متبرکه ، تکيه وحسينيه ها و … ) مثل مسجد جامع خوزان ، مسجد جامع فروشان ، مسجد زنجيري ،ورنوسفادران ، مسجد درب سيد ، مسجد آقاعلي اکبر ، مسجد جامع آدريان ، مسجد جامعکوشک و مسجد ملاحيدرعلي و مسجد سرپل فروشان ، مسجد ملامحسن شمس آباد ، مسجد جامعاندوان و مسجد جامع دستگرد.
۲-ابنيه مسکوني و تشريفاتي ( کاخ ها و قصر ها ، ديوان هاي دولتي ، برج ها ) : خانه سرتيپ سدهي ، خانه مجيري ها ، تالار ملک زاده وخانه هاي محمد باقر درچه اي ، خانه ترکيان و منزل عبدالکريم توکلي و خانه محمد عليحاج حسن و خلوت کازروني در دستگرد و خانه لطفعلي و حاج علي در اسفريز و تالار حاجابوالحسن در اندوان...
۳-مراکز تعليماتي و تحقيقاتي ( مدارس ، دانشگاه ، کتابخانه ها و رصد خانه ها و .... ) مکتب خانه هاي سده.
۴-ابنيه عام المنفعه ( بيمارستانها و درمانگاهها ، حمام ها ، کاروان سراها و ميهمان خانه ها ، سدها وبندها و پل ها ، بازار ها و سوق ها و..... ) حمام کوچک و بزرگ يا حمام توده ايفروشان ، حمام سرپل ، کاروان سراي حاج علي ، برج هاي کبوترخانه.
قلعه خوشاب:
خوشاب در واژه نامه همداني ، آلبالو و گيلاس نيم پخته در شکر معنا مي دهد . طول و عرض اين قلعه حدود ۹۱۷ متر و داراي ۴ برج است . اين قلعه که تنها ديواره هاي آن باقي مانده، به مسافت تقريبي دو هکتار دردوران حکومت احمد شاه بنا شده است . قلعه خوشاب در روزگار خود شامل حمام و دکان و چاه آب و اتاق هاي زيادي بوده و افراد زيادي درآن زندگي مي کرده اند . چهار برجک براي ديده باني در اين قلعه احداث شده در هر برج سوراخهايي قراردارد که بوسيله اين شکافها تمام اطراف قلعه زير نظر گرفته مي شده تا راهزنان به قلعه حمله نکنند .
کهندژ:
کهندژ خوزان از نظر تقسيمات شهرهاي پيش از اسلام به بنايي گفته مي شد که بخش اداري و نظامي را تشکيل مي داد و ديواري بلند اين مجموعه را از ساير نقاط مجزا مي کرد کهندژ جايگاه و سکونت گاه حکام و درباريان واسپوهران بود اين بخش در مرکز و بهترين نقطه شهر و اغلب در سطحي بالاتر از ساير نقاط ، جاي داشت و توسط دروازه اي به سمت شرق به خارج راه داشت.
كوه سنگي آتشگاه :
اين اثر تاريخي كهن‌ترين ميراث پيشينه اصفهان است كه هم اكنون بقاياي بناي آن در كوه سنگي درارتفاع ۱۶۸۰ متر واقع شده است. محوطه استقرار آتشگاه ۳۶ هزار متر مربع مساحت دارد و محل استقرار آن در فاصله‌اي نسبتاً اندک از زاينده رود است.
اين كوه كوچک تنها برجستگي مشخص و قابل توجه دشت باختري اصفهان است كهبهترين منظره زمين‌هاي مسطح كشاورزي، باغ‌هاي وسيع و سرسبز و پيچ و خم‌هاي خيالانگيز زاينده رود از فراز آن ديده مي شود. در بالاي كوه سنگي يک آتشدان بزرگ ومدور خشتي با دريچه‌هاي متعدد ديده مي شود كه جايگاه افروختن آتش در مرتفع‌تريننقطه كوه و قابل رؤيت از دورترين نقاط بوده است.
پيرامون اين آتشدان و در سطحيپايين‌تر اتاق‌هاي بسياري ساخته شده بود كه اكنون قسمتي از بقاياي آن ها در شمال وشمال خاوري اين كوه سنگي بر جاي مانده است. مصالح به كار رفته در بناي آتشگاهعمدتاً خشت‌هاي خام مكعب مستطيلي به ابعاد ۴۰ سانتي متر و ارتفاع ۱۳ سانتي متراست که خشت‌ها متشكل از ملاط گل همراه با ريگ ريزه‌هايي است كه براي استحكام بيش ترآن از ني هاي حاشيه زاينده رود استفاده شده است. ديوارهاي آتشگاه نوعي سكوسازي استكه به تدريج از پايين شروع شده و در قسمت فوقاني كوه به صورت سطوح نسبتاً وسيع ومسطحي براي ايجاد بنا و يا هر نوع فعاليت ديگر مورد استفاده قرار مي گرفتهاست.
با توجه به نزديكي كوه سنگي به زاينده رود در جلگه وسيع ماربين و واقع شدنيكي از مناطق قديمي شهر كهن اصفهان ( سده قديم و خميني شهر امروز ) در فاصله ۲كيلومتري شمال آتشگاه ، شايد بتوان قديمي ترين مركز اجتماعي انسان ها در منطقه راحول و حوش اين كوه سنگي جستجو كرد.
ديوانخانه سرتيپ اميني سدهاي
بناي ديوانخانه سرتيپ اميني سدهي همانگونه كه مرقوم داشته ايد شامل يك تالار آينه كاري، گچبري هاي ارزشمند و نقاشي است. يك اتاق سرپوشيده كه در نوع خود اگر بي نظير نباشد كم نظير است كه درجوار اين تالار قرار دارد. سه ايوان در سه سمت محوطه يك نارنجستان و اتاق هاي متعدد ديگر بناهاي اين اثر فرهنگي است.
در جوارديوانخانه مرحوم سرتيپ سدهي تنها يك خانه كه به لحاظ ستون هاي سنگي و مجسمه سنگبريآن و سبك معماري ويژه اش داراي ارزش تاريخي، فرهنگي است وجود دارد كه متعلق بهمرحوم حاج سيف الله خان اميني سدهي فرزند مرحوم سرتيپ اميني سدهي بوده است و درحالحاضر نيز متعلق به وراث آن مرحوم است. بديهي است اين بناي ارزشمند نيز اگر حفظ ونگهداري شود بايد به نام مرحوم حاج سيف الله خان اميني سدهي نامگذاري شود. مدت هاستجمعي از وراث آن مرحوم كه مالك نيمي از ديوانخانه هستند به جهت حفظ و نگهداري ايناثر ملي آن را با قيد دو شرط به شهرداري خميني شهر به رايگان هديه كرده اند. شرطنخست تعمير و حفظ و نگهداري آن به نام سرتيپ حاج محمدحسين خان اميني سدهي است و شرطدوم به كارگيري آن در امور فرهنگي است. شهرداري درحال حاضر بنا را در اختيار داشته،به مرمت آن و البته به كندي اهتمام ورزيده است كه جاي قدرداني دارد.
در گزارش متذكر شده ايد كه شايع است گنجهاي بسياري در اين مكان پيدا شده است اما درحال حاضر از اين مكان به عنوان انبارسيمان استفاده مي شود درصورتي كه اين شايعه حقيقت داشته باشد بر مسؤولين فرض است تاموضوع را پيگيري كرده و گنج هاي پيداشده كه ازجمله ميراث هاي ملي و فرهنگي است رااز گنج يابان كه درحفاري هاي خود به بنا هم لطمات زيادي زده اند بازگرفته تا يكچنين خاطياني با وفق قانون مجازات شوند.